LÀM THẾ NÀO ĐỂ YÊU CẦU NHÀ NƯỚC BỒI THƯỜNG KHI BỊ XỬ PHẠT HÀNH CHÍNH SAI?
Việc xử phạt vi phạm hành chính là công cụ quan trọng để Nhà nước duy trì trật tự quản lý. Tuy nhiên, trên thực tế không ít trường hợp quyết định xử phạt được ban hành sai căn cứ pháp luật, dẫn tới thiệt hại cho cá nhân, tổ chức. Khi quyền lợi bị xâm phạm bởi một quyết định xử phạt hành chính trái pháp luật, người dân hoàn toàn có quyền yêu cầu Nhà nước bồi thường theo Luật trách nhiệm bồi thường của Nhà nước năm 2017. Vậy điều kiện và quy trình yêu cầu bồi thường được thực hiện như thế nào?
1. Căn cứ pháp luật để yêu cầu bồi thường
Theo Điều 5 Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước 2017, cá nhân, tổ chức có quyền được bồi thường khi có thiệt hại thực tế do người thi hành công vụ gây ra trong các hoạt động quản lý hành chính.
Đối với trường hợp xử phạt hành chính sai, khoản 1 Điều 23 Luật này quy định: Nhà nước có trách nhiệm bồi thường khi quyết định xử phạt vi phạm hành chính bị hủy, sửa do trái pháp luật.
Như vậy, điều kiện để yêu cầu bồi thường bao gồm:
• Có quyết định xử phạt hành chính bị hủy/công nhận là trái pháp luật.
• Có thiệt hại thực tế phát sinh.
• Hành vi trái pháp luật thuộc phạm vi trách nhiệm bồi thường của Nhà nước theo Điều 7.
2. Quy trình yêu cầu bồi thường
Bước 1: Xác định quyết định xử phạt sai
Người dân cần khiếu nại theo Luật Khiếu nại 2011. Khi cơ quan có thẩm quyền ban hành quyết định giải quyết khiếu nại hoặc tòa án ban hành bản án/ quyết định xác định việc xử phạt là trái pháp luật, đây là căn cứ bắt buộc để yêu cầu bồi thường.
Ví dụ: Bạn bị xử phạt “gây mất trật tự công cộng” dù không có hành vi vi phạm. Sau khi khiếu nại, Chủ tịch UBND xã ban hành quyết định hủy bỏ quyết định xử phạt. Lúc này bạn có quyền tiến hành yêu cầu bồi thường.
Bước 2: Chuẩn bị hồ sơ yêu cầu bồi thường
Theo Điều 32 Luật TNBTNN 2017, hồ sơ gồm:
• Đơn yêu cầu bồi thường;
• Bản sao quyết định xử phạt bị hủy hoặc văn bản xác định hành vi sai;
• Tài liệu chứng minh thiệt hại (biên lai nộp phạt, giấy tờ thu nhập, chi phí đi lại…);
• Tài liệu chứng minh nhân thân.
Bước 3: Nộp hồ sơ đến cơ quan có trách nhiệm giải quyết
Theo Điều 34:
• Nộp tại cơ quan trực tiếp quản lý người thi hành công vụ gây thiệt hại.
• Ví dụ: Công an xã xử phạt sai → nộp tại UBND xã.
Bước 4: Thương lượng và nhận bồi thường
• Trong 20 ngày kể từ khi nhận hồ sơ hợp lệ, cơ quan phải xác minh thiệt hại (Điều 37).
• Sau đó, tổ chức buổi thương lượng theo Điều 40.
• Nếu thương lượng thành, cơ quan ra quyết định bồi thường trong 5 ngày.
Nếu thương lượng không thành, người dân có quyền khởi kiện ra Tòa án theo Điều 52.
3. Các khoản được bồi thường
Theo Điều 27, 28, 29 Luật TNBTNN, mức bồi thường bao gồm:
• Tiền phạt đã nộp;
• Thiệt hại về tài sản thực tế;
• Thu nhập thực tế bị mất hoặc giảm;
• Chi phí khiếu nại;
• Thiệt hại tinh thần.
Đối với thiệt hại tinh thần trong quản lý hành chính, Điều 47 quy định mức bồi thường tối đa 05 lần mức lương cơ sở.
Được bồi thường khi bị xử phạt hành chính sai là quyền hợp pháp của người dân, được bảo vệ bởi Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước. Quy trình thực hiện không quá phức tạp nhưng đòi hỏi người yêu cầu phải nắm rõ căn cứ pháp lý, chuẩn bị hồ sơ đầy đủ và đúng cơ quan có thẩm quyền. Trong bối cảnh việc xử phạt hành chính ngày càng nhiều, hiểu biết về quyền này giúp người dân tự bảo vệ mình trước các quyết định trái pháp luật.
Trên đây là toàn bộ tư vấn của chúng tôi, hy vọng rằng, những ý kiến tư vấn này, sẽ giúp làm sáng tỏ vấn đề mà Quý vị đang quan tâm. Để có thể làm rõ hơn và chi tiết từng vấn đề nêu trên cũng như các vấn đề pháp lý mà Quý vị đang cần tham khảo thêm ý kiến chuyên môn. Xin vui lòng liên hệ ngay cho chúng tôi theo địa chỉ email: luatsaosang@gmail.com hoặc qua Tổng đài tư vấn: 0936.65.3636 để nhận được sự tư vấn, giải đáp và hỗ trợ từ Luật Sao Sáng. Trân trọng cảm ơn!




